कन्फ्युजन!

('दै. पुढारी' पणजी आवृत्तीच्या दिपावली विशेषांकात प्रकाशित झालेला लेख माझ्या ब्लॉग वाचकांसाठी पुनर्प्रकाशित करीत आहे.- आलोक जत्राटकर)

स्साला, काय माजरा आहे, काही समजतच नाही... की काही तरी माजरा आहे, म्हणूनच काही समजत नाही, कळायला मार्ग नाही. सारा भोवताल, सारा आसमंत गजबजलेला, माहौल तय्यार झालेला.. पण तरीही काही तरी गडबड आहे... गडबड नेमकी कशात आहे, कळायला मार्ग नाही. पण, आहे खरी!

इथं प्रत्येकाला घाईय.. कशाची ना कशाची तरी.. काही ना काही तरी मिळवण्याची.. अचिव्ह करण्याची... त्यासाठी हरेक जण पळतोय नुस्ता.. धावतोय ऊर फुटेस्तोवर... मनातल्या मनात इतर पळणाऱ्यांशी प्रत्येकानं स्पर्धाही मांडलीय... इतरांचं काय घेऊन बसलात.. मी सुद्धा त्यातलाच! खोटं कशाला बोला?

पण, हे सारं कशासाठी? सिद्ध काय करायचंय यातनं, मला, आम्हाला, आपल्या सर्वांना? सारी यातायात, काही तरी मिळविण्यासाठी.. हे काही तरी, नेमकं आहे तरी काय? स्वत्व, आत्मसन्मान, प्रतिष्ठा, पैसा, ऐषोआराम की अन्य काही... सारा अट्टाहास भौतिक सुखांसाठी... हा आरोप आहे की कबुली जबाब... कारण चाललंय तर सारं स्वगतच... आरोप म्हणून जरी घेतला तरी कबुलीही देऊन टाकायला काय हरकत आहे?.. येस्स, हवीयंत मला सारी भौतिक सुखं... त्यासाठी बक्कळ पैसाही मिळवायचाय... त्या पैशाच्या जोरावर मला हवं ते सुख, सेवा मी घेऊ शकेन... रादर, वाजवून घेईन... का घेऊ नये, सांगा ना... माझ्या भोवतीचं जग मला उद्युक्त करतंय, त्यासाठी... जन्मल्यापासून किंबहुना, जन्माच्या आधीपासून... आईच्या पोटात असल्यापासून ते आतापर्यंत... सारा ईहवाद, भौतिकवाद गुंफला गेलाय माझ्याभोवती... साऱ्यांचे फास केव्हाचे तयार आहेत, मला त्यांच्या जाळ्यात खेचण्यासाठी... असलं भारी जाळ टाकलंय की कुठेही जा, कसेही जा, तुम्ही त्या जाळ्याला ओलांडून नव्हे, चुकवूनही जाऊ शकत नाही... कारण ते इतकं मस्त विणलं गेलंय ना तुमच्याभोवती, नव्हे आपल्याभोवती... अगदी त्या स्पायडरच्या जाळ्यासारखं... सुटण्यासाठी चुकूनही हालचाल केली ना, की हे पाश आपोआप अधिक वाढतात, त्यांचा गुंता, त्यांची पकड अधिकच घट्ट होत जाते आपल्या मानेभोवती... आपल्या खिशावर... ही पकडही अशी की हवीहवीशी वाटणारी... एकदम नशिली... बेधुंद करणारी... डान्स बारमध्ये गेल्यावर जसं समजत नाही की नशा नेमकी कुणामुळं चढत्येय, दारुमुळं, तिथं नाचणाऱ्या मुलींमुळं, कर्णकर्कश्य संगीतामुळं की आपल्या आतच खवळलेल्या जनावरामुळं?... पण, नशा असतेच ना... धुंदी चढतेच ना... मग तीच महत्त्वाची... बाकी सब झूठ... क्काय? तस्संच झालंय आपल्या आयुष्याचं... झिंगेचं कारण माहीत नाही... ते चांगलंय, वाईटाय काहीच ठाऊक नाही... काही कारण आहे की नाही, हेही तरी कुठं ठाऊकाय? ... पण, तिचं अस्तित्व आहेच ना... मनभर पसरणारं... शरीराला कवेत घेणारं... मनापेक्षा हे शरीरच महत्त्वाचं झालंय स्सालं आजकाल... पण, आपण तरी मनाला कुठं किंमत देतो... विचारतोय कोण त्याला?... हां, आता कुठलीही तल्लफ त्याला झाली की आपण करतो बरं का मनाचंही समाधान... भागवतो त्याचा कंड... त्याला हव्या त्या मार्गानं... मग खोलवर आत कुठं तरी थोडं शांत, गार झाल्यासारखं वाटतं.. पण, तेवढ्यापुरतंच... मग पुन्हा काही वेळानं तेच ते अन् तेच ते!

मनाचं अस्सं, तर शरीराचं आणखीच वेगळं मागणं... लहानपणापास्नं, वयात येण्याआधीपास्नं आणि आता वयात आल्यानंतर सुद्धा- ज्या गोष्टीसाठी, ज्याभोवती साऱ्या बाजारव्यवस्थेचा डोलारा उभा केला गेलाय- त्या गोष्टीपास्नं अजूनही आम्हाला लांब लांबच राखलंय... घालमेल होतेय, बेचैनी मनाचा, शरीराचा नुस्ता कोंडमारा करत्येय... सारं काही शारीर आहे, असं ही बाजार यंत्रणा सातत्यानं मारा करत्येय एकीकडे... आणि दुसरीकडे संस्कृती म्हणून लादल्या जाणाऱ्या पुराण गोष्टीसाठी आम्हाला आमच्या शारीर गरजांना वेसण घालावी लागत्येय... वयात आल्यावर, तोपर्यंत दाबून धरलेल्या शारीर ऊर्मी स्वस्थ बसू देत नाहीत... कश्शा-कशात लक्ष लागत नाही... काही करावंसं वाटत नाही... मन कशातही रमत नाही... सेक्सचा, सेक्सच्या हव्यासाचा नुसता धुमाकूळ चालतो डोक्यात... एक सैतान मनात थैमान घालत राहतो, सारखा... म्हणतो, जा, हवंय ना! घे मग ओरबाडून मिळेल तिथून... आणि मिळणार नाही तिथूनही... पण, घे.. त्यानं अस्वस्थता होत्येय का कमी, बघ... नाही झाली, तर मग पुन्हा सिद्ध हो ओरबडायला... हवं तसं.. हवं तिथून...

दुसरीकडं आणखी एक क्षीण आवाज पिच्छा करतच राहतो... नो डिअर, यात काय मज्जा... असं करणं बरोबर नाही... बरोबर होणार नाही- पेक्षा बरोबर दिसणार नाही, हे अधिक पटतं... मग, आम्ही पुन्हा थंड पडतो... तेवढ्यापुरतेच... पुन्हा सैतानाचा थयथयाट आणि पुन्हा त्याच्या मागण्या... त्याच त्या अन् त्याच त्या...

सुचत नाही यातनं काही... सुटण्याचा मार्ग दिसत नाही... कारण तो नाहीयेच मुळी... या भुलभुलैयातून सुटण्याचा मार्गच नाही... असं कसं नाही? काही तरी असेलच ना! मग, पुन्हा एक शोध सुरू होतो, स्वतःचाच, नव्याने... ‘कोSहम्’… ‘कोSहम्’? युगानुयुगे अनेकांनी या प्रश्नाचा शोध अन् वेध घेतला... त्यातून वैश्विक उत्तर देण्याचाही प्रयत्न केला... पण, प्रत्येकाचा आपल्यापुरता आपला शोध हा घेतला जायला हवा... साऱ्या शारीर फेऱ्यांतून गेल्यानंतर, साऱ्या भौतिकतेच्या विळख्यातून थोडंसं डोकं वर करण्याची संधी मिळाल्यावर हा स्वतःचा शोध घेण्याची संधी घेतली जायला हवी... तशीच मीही घेतोय.. पण हाती काय लागेल, याचा नेम नाही... शोध घेतोय इथपर्यंतच ठीक राहतं... मनाची समजूत पटते... पण, त्यापुढं काय?  मला मीच गवसत नाही, तर इतर गोष्टींचं काय? गवसेन तरी कसा? ही शोधयात्रा अनंत आहे... माझ्या नव्हे, आदमच्या जन्मापासून... इव्हच्या ॲपलपासून... आणि त्यानंतरच्या प्रत्येक नव्या सृजनापासून... हो सृजनच!.. का गडबडलात? हल्ली तसं काही नसतं का? असतं तरी कुठं म्हणा?... सृजनशीलता राहिलीय कुठं? आता ती उरलीय फक्त मातेच्या उदरापुरतीच! नवजात बालकाला जन्म देताना मातेला होणारा सर्जनाचा आनंद कुठल्या मोजपट्टीवर मोजता येईल का? अत्युच्च सृजनशीलतेचा क्षण तो... क्षणाचाच अनुभव तो, पण आयुष्यभर पुरून उरणारा! आता पोटफाड्या कसायांनी आणि नाजूक नव्हे मनानंच कमकुवत झालेल्या बायाबापड्यांनी हे सृजनही आता इतिहासजमा करायचं ठरवलेलं दिसतंय...  करोत बिचारे... इतरांप्रमाणंच त्याचंही होईल... होऊ देत... वाईट एकाच गोष्टीचं वाटतंय, की कोणालाच वाईट वाटत नाही... कारणही तेच... फरक इतकाच की क्रिएटिव्हीटी संपवली जात असताना पॅसिव्हिटी मात्र जाणीवपूर्वक वाढविली जातेय... जोपासली जातेय... कुणाच्याही नकळत... समाजाला एकीकडं त्याच्यातील संवेदनशीलता जागृत असल्याचा आभास करून देणारं आभासी भवताल त्याच्याभोवती जाणीवपूर्वक उभारलं गेलंय... त्याचवेळी त्या षंढ संवेदनशीलतेमधून साहजिकच कोणतीही कृतीशीलता निर्माण होणार नाही, याचीही पुरेपूर दक्षता घेतली गेलीय... काय मज्जाय नै... संवेदनशीलता जपल्याचा आभास आणि वर सच्ची कृतीशून्यता... त्यातूनही डोकं वर काढणाऱ्यांचं डोकं उडवून टाकण्याचा सारा इंतजाम तैनात केलेला आहेच... त्यामुळं ही पॅसिव्हिटी हे आजच्या समाजाचं व्यवच्छेदक लक्षणच बनलंय जणू...

काय मस्त दिवस आलेत पाहा... नाचणं, गाणं ही आजच्या क्रिएटिव्हीटीची निव्वळ मोजमापं बनलीयेत... आणि ते म्हणजेच क्रिएटिव्हीटी मानणाऱ्यांचा फौजफाटा ऊतू चाल्लाय... पण, दोन्ही ठिकाणं खरं तर पॅसिव्हीटीची उगमस्थानं बनून गेलीयत... पॅसिव्हिटी हा गोंडस शब्द असला तरी षंढ हाच त्यासाठीचा खरा चांगला शब्द... हा षंढपणा पुरेपूर उतरलाय आपल्या लाइफ स्टाइलमध्ये... उगा आपलं त्याला सभ्यपणाच्या कोंदणात बसविण्याचा प्रयत्न करण्याला काहीच अर्थ नाही... आपल्यात दम नाही, हे एकवार मान्य करून टाकायला हवं... पण, तितकाही दम नाही आपल्यात... करणार काय? काही करत नाही, करता येत नाही, म्हणून तर या आरोपांचा सामना करावा लागतोय... पुनःपुन्हा... पुनःपुन्हा!

काही करावं म्हटलं तरी, या सिस्टीमनं आपलं इतकं बाहुलं करून टाकलंय की, अन्यायाविरुद्ध वाचा फोडणारा, चुकीविरुद्ध दाद मागणारा आज या यंत्रणेपुढं तर मूर्ख ठरतोच, पण, समाजाच्या दृष्टीनंही तो XXयाच ठरतो... हां, आता त्यानं उठवलेल्या आवाजापुढं यंत्रणा नमली, तर तेव्हा मात्र तिथं निर्लज्ज लाभार्थ्यांची रांग पाह्यला मिळते... असला दुटप्पीपणा, दांभिकपणा भरलाय सारा परिसरात...

या गदारोळात मग पुन्हा एकाकीपणाची भावना तीव्र बनते... स्वतःचा शोध घेताना ‘मी’च अधिक सापडलेला असतो. त्यामुळं पुन्हा त्या भानगडीत न पडता आपल्यासारख्या एकाकींच्या शोधात मी निघतो... मला काही त्यांचा कारवाँ वगैरे बनवायचा नाही... नक्कीच नाही... ती लायकीही नाहीय माझी... फक्त एक समाधान मिळवायचंय... की स्साला या आलम दुनियेत केवळ आपण एकटेच एलियन नाही आहोत... आपल्यासारखे आणखीही काही जण आहेत... जे, काही का असेना विचार करतायत... ते पॅसिव्ह नाहीयेत... त्यांनाही काही तरी करायचंय... सारं चित्र बदलून टाकायचंय... जग बदलायचंय... त्यांच्या साथसंगतीत म्हणूनच मी रमतो... माझ्या अवतीभवतीच असे किती तरी जण आहेत... म्हणजे अजूनही आशेची पालवी जिवंत आहे... त्यांच्याही आयुष्यात ती वेदना आहे, संघर्ष आहे... पण, म्हणून त्यांनी हार मानलेली नाहीय... त्यांना लढायचंय... जगायचंय... या समाजाचा कायापालट करायचाय... त्यासाठी वाट्टेल ती किंमत मोजायची त्यांची तयारी आहे... ती ते मोजताहेत सुद्धा... कोणत्याही टोकाला जाऊन वाट्टेल तो त्याग करण्याची तयारीही त्यांनी ठेवलीय...

आत्ता मी जिथं बसलोय, त्यासारख्या गावोगावच्या कोपऱ्या-कोपऱ्यावर असणाऱ्या अशा मयखान्यांतून माझे असे लाखो समविचारी मित्र क्रांतीची भाषा करताहेत... मी सुद्धा त्या क्रांतीचा एक शिलेदाराय... एक एक घोट घेत बोलू लागलो तर कदाचित जीभ घरंगळेल... पण, पाहिलंत, माझ्या विचारांची इतकी खैरात, बरसात तुमच्यावर करत असताना ते विचार मात्र घरंगळलेले नाहीत... इतकी क्लॅरिटी माझ्या विचारांत असताना मी कन्फ्युज्ड असल्याचा बोभाटा करणाऱ्यांनो, तुम्हाला माझा एकच सवालाय... मी कन्फ्युज्ड आहे की सारी सोसायटीच, याचा एकदा आपल्या गिरहबानमध्ये डोकावून पाहून विचार करा... आणि मग सांगा... मी बोललो... कदाचित नशेत बोललो असेन... कदाचित नसेनही... पण, मला वाटतं ते बोललो... जे अवती भवती दिसतंय, दिसलं, ते बोललो... पण किमान बोललो तरी... ते बोलण्याचं, मग भलेही नशेतच का असेना, धाडस तरी केलं... एक फायदाय याच्यात... नशेतच असल्यानं कोणी फारसं सिरीअसली नाही घेणार... आणि कोणी सिरीअसली घ्यायचं म्हटलं तरी, त्याच्या हातून काही फारसं नाही होणार... म्हणजे आयेम क्लिअर, नॉट कन्फ्युज्ड... गॉट इट?

प्रभावी 'गुगलिंग'साठी!

(महाराष्ट्र शासनाचे मुखपत्र असलेल्या 'लोकराज्य'च्या नोव्हेंबर २०१६च्या अंकात 'गुगल' सर्च इंजिनचा प्रभावीपणे वापर कसा करावा, याविषयी लेख प्रसिद्ध झाला आहे. माझ्या ब्लॉग वाचकांसाठी येथे तो पुनर्प्रकाशित करीत आहे.- आलोक जत्राटकर)

साधारण अठरा वर्षांपूर्वी लॅरी पेज आणि सर्जी ब्रेन या दोघांनी 'गुगल' कंपनीची स्थापना करेपर्यंत जगाला केवळ क्रिकेटमधील 'गुगली' हा शब्द ठाऊक होता. गेल्या अठरा वर्षांत मात्र 'गुगल' या शब्दानं आपलं अवघं विश्व व्यापून टाकलं आहे. आजघडीला आपल्या प्रत्येक प्रश्नाचं उत्तर शोधण्यासाठी आपण इतर कोणाही पेक्षा गुगलची मदत घेणं पसंत करतो. 'फॉर एनी काईंड ऑफ क्वेरी, आय जस्ट गुगल!' असं आपण अभिमानानं सांगतो. गुगल या कंपनीचा हा एका शब्दापासून ते क्रियापद होण्यापर्यंतचा प्रवास चकित करणारा आहे. आपल्या प्रत्येक शंकेचं समाधान करणारं गुगल हे जणू आपल्या दैनंदिन जीवनातला वाटाड्या, व्हर्च्युअल गुरूच बनलं आहे.

इंटरनेटवर एकूण चालणाऱ्या माहितीच्या शोधांपैकी सुमारे 70 टक्के शोध हे गुगल सर्च इंजिनच्या सहाय्यानं केले जातात. उर्वरित 30 टक्के शोध अन्य सर्च इंजिन्सच्या सहाय्यानं घेतले जातात. इंटरनेटवर कोणत्याही माहितीचा शोध घेण्यासाठी गुगलचा वापर करावा, हे एव्हाना प्रत्येकाला ठाऊक झाले आहे. किंबहुना, त्याच्या इंटरनेट सर्फिंगची सुरवातच मुळी गुगलच्या होमपेजपासून होते. त्यामुळं शोधासाठी गुगल वापरणं, हे ठीकच आहे; परंतु, गुगलवरून आपल्याला हव्या त्या माहितीचा शोध अधिक प्रभावीपणे कसा घ्यावा, याची येथे आपण चर्चा करणार आहोत.

सर्वप्रथम आपल्याला कोणत्या पद्धतीची माहिती शोधायची आहे, ते वापरकर्त्याने ठरवावे. उदा. छायाचित्रे, व्हिडिओ, बातमी, पुस्तके किंवा इतर काही. याचे कारण म्हणजे गुगलवर वापरकर्त्यांच्या सोयीसाठी अनेक विविध महत्त्वाचे प्लॅटफॉर्म विकसित केलेले आहेत. त्या त्या ठिकाणी जाऊन संबंधित कॅटेगरीमध्ये अधिक प्रभावीपणे शोध घेणे सोयीचे जाते. गुगलच्या या प्लॅटफॉर्ममध्ये छायाचित्रांसाठी इमेजिस, फोटोज, पिकासा इ., व्हिडिओज, युट्यूब, न्यूज (बातम्या), ट्रान्सलेट (भाषांतरासाठी उपयुक्त), मॅप्स (नकाशे) व गुगल अर्थ, डॉक्स (कागदपत्रे), बुक्स (पुस्तके), ब्लॉगर (ब्लॉग लेखन, वाचन इ.साठी), स्कॉलर (संशोधनविषयक माहितीसाठी) आदींचा समावेश आहे. या ठिकाणी जाऊन वापरकर्ता त्याला हव्या त्या प्रकारचे संदर्भ, माहिती शोधू शकतो. याखेरीज, व्यावसायिकांना व्यवसाय वृद्धीसाठी ॲडवर्ड्स, ॲडसेन्स, जी-सूट, गुगल बिझनेस, ॲडमोब असे काही स्वतंत्र प्लॅटफॉर्म आहेत.

याखेरीज, पुढील काही बाबींचा वापर करून गुगलवरून आपला शोध अधिक प्रभावी करता येऊ शकेल.

विरामचिन्हांचा योग्य वापर: विविध विराम चिन्हांचा वापर करून आपल्याला हव्या असलेल्या नेमक्या माहितीचा शोध घेणे शक्य होते.  

अवतरण चिन्ह: गुगलच्या सर्च बारमध्ये अवतरण चिन्हात आपल्याला शोधायचा असलेला शब्द किंवा शब्दसमूह टाकल्यास केवळ त्या शब्दाचा अथवा शब्द समूहाचा समावेश असलेल्या माहितीची पानेच गुगल आपल्याला दाखवेल.

उदा. समजा, आपल्याला केवळ शिवाजी विद्यापीठाशी निगडित माहिती घ्यायची आहे; तर, अशा वेळी सर्च बारमध्ये "Shivaji University" असे दुहेरी अवतरण चिन्हासह टाइप करावे, म्हणजे केवळ तीच माहिती आपल्याला दिसेल.

वजा (-) चिन्ह: आपल्याला काही विशिष्ट माहिती वगळून त्याखेरीज अन्य माहिती हवी असल्यास वजा चिन्हाचा वापर करता येतो.

उदा. समजा, आपल्याला विद्यापीठ वगळून शिवाजी या शब्दाविषयी अन्य माहिती हवी असेल, तेव्हा सर्च बारमध्ये Shivaji -University असे टाइप करावे. यावेळी आपल्याला शिवाजी विद्यापीठाशी निगडित असलेली माहिती वगळून अन्य माहिती असणारी पाने दिसू लागतील.

स्वल्पविराम: जेव्हा आपल्याला एकापेक्षा अधिक शब्दांशी निगडित माहिती शोधावयाची असते, अशा वेळी स्वल्पविरामाचा वापर करावा.

उदा. समजा, आपल्याला शिवाजी विद्यापीठ आणि डॉ. देवानंद शिंदे यांच्याविषयीची माहिती शोधावयाची आहे, अशा वेळी सर्च बारमध्ये Shivaji University, Dr. Devanand Shinde असे टाइप करावे. यावेळी आपल्याला शिवाजी विद्यापीठ आणि डॉ. देवानंद शिंदे यांची एकत्रित तसेच स्वतंत्र माहिती असणारी वेबपेजेस दिसू लागतील.

AND आणि OR या शब्दांचा वापर:

उपरोक्त शोध अधिक प्रभावी करण्यासाठी AND किंवा OR या शब्दांचा वापर करता येतो. आपल्याला शिवाजी विद्यापीठ आणि डॉ. देवानंद शिंदे या दोहोंचा समावेश असणारी पानेच केवळ पाहायची असतील, अशा वेळी त्या दोहोंमध्ये कॅपिटल AND वापरावे. तसेच, दोहोंपैकी कोणत्याही एकाचा समावेश असणारी पाने पाहावयाची असतील, तर अशा वेळी त्या दोहोंमध्ये कॅपिटल OR वापरले जाते.

तुलनात्मक माहिती घेण्यासाठी vs चा वापर:

जेव्हा आपल्याला दोन घटकांची तुलनात्मक माहिती घ्यावयाची असेल, त्यावेळी त्या दोन शब्दांच्या मध्ये 'vs' या शब्दाचा वापर केला जातो.

उदा. साखर आणि गूळ यांची तुलनात्मक माहिती हवी असल्यास सर्च बारमध्ये Sugar vs Jaggery असे टाइप केल्यास दोहोंची तुलना करणारी माहिती सादर केली जाते.   

ॲस्टेरिस्क (*) चिन्हाचा वापर: जेव्हा आपल्याला एखाद्या कवितेमधील किंवा सुविचारामधील काही ठराविक शब्दच माहिती असतील, अशा वेळी ॲस्टेरिस्क चिन्ह आपल्या मदतीला धावून येते. आपल्याला माहिती असणाऱ्या शब्दांच्या मध्ये हे चिन्ह टाकले की, त्या संपूर्ण कवितेचा, ओळीचा समावेश असणारी पाने गुगल आपल्यासमोर सादर करते.

उदा. समजा, आपल्याला शिवमुद्रेमधील सुरवातीचे 'प्रतिपश्चंद्रलेखेव' आणि अखेरचे 'मुद्रा भद्राय राजते' एवढेच शब्द ठाऊक आहेत. परंतु, हा संपूर्ण श्लोक जाणून घेण्यासाठी आपल्याला या दोन शब्दांच्या मध्ये ॲस्टेरिस्क (*) चिन्ह टाकावे लागेल. त्यानंतर आपल्यासमोर 'प्रतिपश्चंद्रलेखेव वर्धिष्णुर्विश्ववंदिता। शाहसुनोशिवस्यैषा मुद्रा भद्राय राजते॥' हा संपूर्ण श्लोक समाविष्ट असणारी पाने सादर होतात.

विशिष्ट वेबसाइटवरील माहिती शोधण्यासाठी:

आपल्याला संपूर्ण इंटरनेटवरील माहितीपेक्षा एका विशिष्ट वेबसाइटवरीलच माहिती शोधावयाची असल्यास site: असे टाइप करून त्यापुढे त्या वेबसाइटचा पत्ता आणि त्यापुढे त्यावर आपल्याला काय शोधायचे आहे, ते टाइप करावे.

उदा. समजा, आपल्याला महाराष्ट्र शासनाच्या वेबसाइटवर शासन निर्णय शोधावयाचे असतील, तर त्यासाठी सर्च बारमध्ये site:www.maharashtra.gov.in Government Resolution असे टाइप करावे.

शब्दार्थ, व्याख्या जाणून घेण्यासाठी:

एखाद्या शब्दाचा अर्थ किंवा व्याख्या जाणून घ्यावयाची असल्यास सर्च बारमध्ये कॅपिटलमध्ये DEFINE: असे टाइप करून ज्या शब्दाचा अर्थ, व्याख्या हवी आहे, तो टाइप करावा. त्याची व्याख्या गुगल आपल्यासमोर सादर करेल.

केवळ शीर्षकामधील, केवळ मजकुरामधील किंवा केवळ यु.आर.एल.मधील शब्द शोधण्यासाठी:

एखादा शब्द लेखाच्या शीर्षकामध्ये असेल आणि आपल्याला केवळ त्यावरुन लेख शोधावयाचा असेल, तर, allintitle: असे सर्च बारमध्ये टाइप करून त्यापुढे आपल्याला हवा असणारा शब्द लिहावा. केवळ अशी शीर्षके आपल्यापुढे सादर होतील. त्याऐवजी केवळ मजकुरातील शब्द शोधण्यासाठी allintext: असे टाइप करून तो शब्द लिहावा. त्याचप्रमाणे विशिष्ट यु.आर.एल.मधील (वेब ॲड्रेस) शब्द शोधण्यासाठी allinurl: असे टाइप करून त्यापुढे अभिप्रेत शब्द टाइप करावा. आपल्याला अपेक्षित वेबपेजेस गुगल सादर करेल.

कन्व्हर्जन:

आपल्याला एखादी रक्कम किंवा आकडा अन्य चलन अथवा मोजमाप यांत रुपांतरित करावयाचा असेल, तर त्यासाठी तो आकडा लिहून पुढे km to miles किंवा US dollar to Indian Rupees असे लिहीले की ते कन्व्हर्ट होऊन आपल्यासमोर सादर होईल.

व्हॉईस सर्च: स्मार्टफोन्समध्ये विशेषतः ॲन्ड्रॉईड सपोर्टेड मोबाईल फोनमध्ये होम स्क्रीनवरच गुगल सर्चचा महत्त्वाचा ऑप्शन असतो. त्यामध्ये सर्च बारच्या उजव्या बाजूला माईकचे चित्र असते. त्यावर क्लिक केले, की टाइप न करता केवळ आवाजाच्या माध्यमातून आपल्याला काय शोधायचे आहे, याच्या सूचना फोनला देता येऊ शकतात. आपण बोललेला शब्द सर्च बारमध्ये आपोआप टाइप होतो आणि तद्अनुषंगिक रिझल्ट स्क्रीनवर दिसू लागतात. पूर्वी हा पर्याय केवळ इंग्रजी भाषेसाठी उपलब्ध होता. आता अन्य भाषांसाठी सुद्धा ही सेवा कार्यान्वित करण्यात आली आहे. त्यामुळे गुगलवरील शोधाची व्याप्ती आणखी वाढली आहे, हे निश्चित.

या लेखात सांगितलेल्या सोप्या सोप्या गोष्टींचा वापर करून गुगलवरील माहितीचा शोध आपण आणखी गतिमानतेने आणि अधिक नेमकेपणाने घेऊ शकतो. चला तर मग, लेट्स गुगल!

आणखीही काही महत्त्वाची सर्च इंजिन

गुगलची सर्च इंजिनच्या क्षेत्रात 70 टक्के मक्तेदारी प्रस्थापित असली तरी इतरही काही महत्त्वाची सर्च इंजिन आहेत. त्यामध्ये बिंग (Bing), याहू (Yahoo), चीनचे बैडू (Baidu), एओएल (AOL), आस्क डॉट कॉम (Ask.com), एक्साईट (Excite), डक-डक-गो (DuckDuckGo) आणि वुल्फ्रामअल्फा (WolframAlpha) यांचा समावेश आहे. डक-डक-गो हे सर्च इंजिन वापरकर्त्यांची प्रायव्हसी जपण्याला अधिक महत्त्व देते. त्यांची बिंग, याहू आणि यमली या सर्च इंजिनबरोबर भागीदारी आहे. त्याचप्रमाणे वुल्फ्रामअल्फा हे सर्च इंजिन कम्प्युटेशनल (गणितीय) नॉलेज इंजिन म्हणून वापरले जाते.